Εκπαιδευτικοί Στόχοι
Στόχος του μαθήματος είναι η ευαισθητοποίηση και ο τεκμηριωμένος με διάλογο προβληματισμός γύρω από θέματα δεοντολογίας και βιοηθικής στη Δημόσια Υγεία (της Ιατρικής συμπεριλαμβανομένης). Συγκεκριμένα επιδιώκεται η αναγνώριση περιπτώσεων εξάσκησης της Δημόσιας Υγείας και της Ιατρικής όπου υπάρχει δίλημμα περί του πρακτέου λόγω σύγκρουσης συγκεκριμένων και αντιτιθεμένων ηθικών αξιών, η αναγνώριση των θιγομένων πλευρών και των επιπτώσεων σε κάθε εναλλακτική πρακτική και τέλος η διατύπωση προσωπικών προτάσεων για την επίλυση του προβλήματος.
Περιγραφή Μαθήματος
Το μάθημα διενεργείται υπό τύπου εισηγήσεων και ακόλουθης συζήτησης. Οι εισηγητές – πλην των διδασκόντων και τυχόν προσκεκλημένων εισηγητών – συνήθως και κύρια είναι οι συμμετέχοντες/τριες φοιτητές/τριες άπαξ εκ περιτροπής. Επιλέγουν οι ίδιοι σε συνεργασία με τους διδάσκοντες ένα εκ των θεμάτων που προτείνονται στην αρχή του έτους ή κάποιο άλλο δικής τους επιλογής στα πλαίσια των εκπαιδευτικών στόχων του μαθήματος. Οι φοιτητές έχουν πρόσβαση σε ιστότοπο του μαθήματος ο οποίος περιλαμβάνει παραπομπές σε σχετική βιβλιογραφία καθώς και τις εργασίες φοιτητών από προηγούμενα έτη. Μετά την παρουσίασή τους οι φοιτητές καταθέτουν το κείμενο της εισήγησής τους και βαθμολογούνται επ’ αυτού και επί της συνολικής τους συμμετοχής στο μάθημα.
Βασικά “Εργαλεία” βιοηθικής αξιολόγησης
Τα προβλήματα ηθικής και δεοντολογίας στην βιοϊατρική έρευνα αποτελούν πρόκληση γιατί:
– συχνά δεν έχουμε όση πληροφόρηση χρειάζεται για να στηρίξουμε μια απόφαση
– συχνά δεν υπάρχει καν «σωστό» και «λάθος»
– πρέπει να διαλέξουμε ανάμεσα σε ατελείς λύσεις και κατά περίπτωση
Έχουν όμως αναπτυχθεί «εργαλεία» προσπέλασης τέτοιων προβλημάτων στηρίζεται στην απάντηση 4 ερωτήσεων από τον Χ.
1. ποιά αντιτιθέμενα δίκαια ή υποχρεώσεις συνιστούν τη βάση του διλήμματος;
2. ποιά είναι τα άτομα που θα υποστούν τις συνέπειες της απόφασης του Χ;
3. τι ενέργειες μπορεί να κάνει ο Χ και ποιό αναμένεται να είναι το αποτέλεσμά τους;
4. Ποιές είναι οι ηθικές υποχρεώσεις του Χ;
Ενότητες
- Αρχή της Δικαιοσύνης στην Ιατρική
- Ρόλος της Βιοηθικής στη Δημόσια υγεία
- Αρχές Βιοηθικής
Παρουσιάσεις εργασιών βασισμένες στις παρακάτω ενότητες
Βελτίωση/ενίσχυση φυσιολογικών χαρακτηριστικών
- Βιοτεχνολογία και ευρεσιτεχνιακή κατοχύρωση
- Βιοτράπεζες
- Γενετικά δεδομένα – πρόσβαση & χρήση
- Γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί
- Γονιδιακή θεραπεία
- Δεοντολογία Έρευνας
- Δικαιώματα και υποχρεώσεις εργασίας σε ένα ερευνητικό εργαστήριο ΒΙΕ
- Διαδικασίες δημοσιοποίησης της έρευνας στις ΒΙΕ
- Διακοπή κύησης – υπόσταση του εμβρύου
- Δικαίωμα στο θάνατο; Ευθανασία/αυτοκτονία
- Εκτίμηση οφέλους / κινδύνου στην ιατρική
- Έλεγχος συμπεριφοράς
- Εμβρυϊκή έρευνα
- Επιτροπές Βιοηθικής
- Ευγονική
- Ηθική και δεοντολογία της έρευνας (+ – στα πλαίσια ΜΠΣ)
- Ηθικά διλήμματα στις μονάδες εντατικής παρακολούθησης
- Καινοτομία και επιχειρηματικότητα
- Κατανομή πόρων στην ιατρική
- Κλινικές δοκιμές / μελέτες
- Κλωνοποίηση / εμβρυϊκά βλαστικά κύτταρα
- Κώδικες ιατρικής δεοντολογίας (μπορεί να εξειδικευθεί)
- Μεταμοσχεύσεις
- Νευροηθική
- Νανοτεχνολογία
- Όρια φυσιολογικού/παθολογικού – γενετική βελτίωση
- Περιβαλλοντική ηθική
- Περίθαλψη ηλικιωμένων / Ιατρική παράταση ζωής
- Προεμφυτευτική-προγεννητική διάγνωση
- Χρήση εθιστικών ουσιών στην ιατρική έρευνα
- Χρήση πειραματοζώων στην έρευνα
- Χρήση placebos
- Κοινωνικές ανισότητες και Υγεία
- Ισότητα στη θεραπεία
- Ειδικές ομάδες πληθυσμού και Δημόσια Υγεία
- Αναπαραγωγικές τεχνικές
- Αντιμετώπιση επιδημιών – βιοτρομοκρατίας
- Αρχέγονα πολυδύναμα κύτταρα: Εμβρυϊκά/Ενηλίκων
- Αυτονομία, συναίνεση, άρνηση θεραπεία
- Βιοτράπεζες/Ψηφιακός ιατρικός φάκελος
- Γενετικές εξετάσεις
- Γονιδιακή θεραπεία
- Δημόσια υγεία και Ηθική
- Έλεγχος συμπεριφοράς
- Επιχειρηματικότητα και Βιοηθική
- Έρευνα σε πειραματόζωα
- Ευγονική
- Ηθική της διενέργειας της έρευνας (+ / — στα πλαίσια μεταπτυχιακών σπουδών)
- Ηθική: Εμφάνιση, Εξέλιξη, Γενετικές, Πολιτιστικές συνιστώσες
- Ιατροδικαστική χρήση βιοπληροφοριών
- Κλινικές δοκιμές/Κλινικές δοκιμές σε αναπτυσσόμενες χώρες
- Μεταμοσχεύσεις
- Νανοιατρική: Δημιουργεί νέα ηθικά διλήμματα;
- Νευροηθική
- Περιβαλλοντική ηθική-δικαιώματα παρουσών/μελλοντικών γενεών
- Περίθαλψη ηλικιωμένων / Ιατρική παράταση ζωής
- Προ-γεννητική/προεμφυτευτική διάγνωση
- Συνθετική βιολογία
- Τράπεζες κυττάρων ομφαλίου λώρου
- «Υπέρβαση φυσιολογικού» (Enhancement)
- Χρήση placebos