Απόστολος Βανταράκης, Καθ.Υγιεινής, Τμ. Ιατρικής, Παν/μιο Πατρών
Το ευρωπαϊκό πρόγραμμα Health4EUKids έχει ως στόχο την εφαρμογή των αποδεδειγμένα επιτυχημένων πρακτικών προαγωγής υγείας («Grunau Moves» και «Smart Family») για την πρόληψη και καταπολέμηση της παιδικής παχυσαρκίας και για την υιοθέτηση ενός υγιεινότερου τρόπου ζωής από το μαθητικό πληθυσμό.
Σύμφωνα με την καλή πρακτική «Grunau Moves» που εφαρμόστηκε αρχικά στη Γερμανία, είναι σημαντική η συμμετοχή πολλών φορέων αλλά και των ίδιων των παιδιών, των εκπαιδευτικών και των γονέων-κηδεμόνων στον καθορισμό δράσεων που θα ανταποκρίνονται στις ανάγκες, τα χαρακτηριστικά και τις απαιτήσεις κάθε περιοχής. Το πρόγραμμα εφαρμόστηκε πιλοτικά στο 29ο και στο 32ο Δημοτικό σχολείο Πατρών στο Ψαροφάι στις τάξεις τρίτη έως και έκτη. Κατά τη διάρκεια της προηγούμενης σχολικής περιόδου έγιναν οι παρακάτω δράσεις:
– Συζήτηση γνωριμία με τα παιδιά, εκτίμηση των αναγκών της περιοχής τους, εκτίμηση των προτιμήσεων των παιδιών και των οικογενειών
– Οργανωμένη συζήτηση φορέων για την αξιολόγηση της σωματικής δραστηριότητας και διατροφής των παιδιών της περιοχής
– Μηνιαίες συναντήσεις με τα παιδιά και αφίσες με κρυπτόλεξο για κάθε τμήμα που στόχο είχαν να υπενθυμίζουν στα παιδιά πως να ζουν υγιεινά
– Διαμοιρασμός χαρτών στα παιδιά και τους γονείς και κηδεμόνες, που αναπαριστά την περιοχή γύρω από το σχολείο τους (πλατείες, πάρκα αναψυχής, χώροι άθλησης, δομές υγείας)
– Ομάδα εργασίας με σταθμούς εκπαίδευσης (πόση κρυμμένη ζάχαρη περιέχουν τα τρόφιμα, ποια είναι η σωστή μερίδα για την ηλικία μου, μεσογειακή διατροφη, στοματική υγιεινή) καθώς και διαγωνισμό μαγειρικής και προετοιμασία υγιεινών σνακ
– Ημερίδα με προσκεκλημένους διακεκριμένους ομιλητές, ανοιχτή στο κοινό (εκπαιδευτικούς, γονείς, κηδεμόνες κα) με σκοπό τη συζήτηση πάνω στην πολυεπίπεδη αντιμετώπιση του προβλήματος της παιδικής παχυσαρκίας
– Διοργάνωση πρωταθλήματος ποδοσφαίρου (12 αγώνες, 22 ομάδες μεταξύ των δύο σχολείων) με σκοπό την ενίσχυση της καθημερινής σωματικής δραστηριότητας και ελεύθερου παιχνιδιού των μαθητών
– Ζωγραφική στο προαύλιο των δύο σχολείων, μαζί με τα παιδιά, παιχνιδιών που θα ενισχύουν την καθημερινή σωματική δραστηριότητα των παιδιών
– Δημιουργία αφίσας από κάθε τμήμα που ζωγράφισαν όλοι οι μαθητές τι τους έμαθε το πρόγραμμα
– Επιβράβευση με μετάλλια, κύπελο, μπλουζάκια, αυτοκόλλητα, επαίνους κοκ.
Οι δράσεις παρουσιάζονται αναλυτικά στην επίσημη σελίδα του προγράμματος https://healthymoves4kids.gr/ και https://www.dypede.gr/health4eukids/
Σύμφωνα με την καλή πρακτική «Smart Family» που εφαρμόστηκε αρχικά στη Φιλανδία, στόχος είναι η βελτίωση του τρόπου ζωής των παιδιών, από τα πρώτα στάδια της ζωής τους, δηλαδή από τη γέννηση, μέσω συστηματικών νέων τεχνικών εξατομικευμένης συμβουλευτικής. Οι τεχνικές δημιουργήθηκαν στη Φινλανδία, γνωστή για τις πετυχημένες δράσεις της στη Δημόσια Υγεία και με εμπειρία από το 1972, και προσαρμόστηκαν στα δεδομένα του ελληνικού πληθυσμού. Στο πλαίσιο των δράσεών μας την προηγούμενη σχολική περίοδο, δημιουργήθηκαν 2 πυλώνες:
1. Συμβουλευτική για στοχευμένη οικογενή βελτίωση διατροφικών επιλογών και τρόπου ζωής σε παιδιά προσχολικής και σχολικής ηλικίας (2 έως 12 ετών).
2. Συμβουλευτική υποστήριξης & εκμάθησης τεχνικών θηλασμού σε γυναίκες που βρίσκονται στο τρίτο τρίμηνο κύησης για να καταρρίψουμε κοινούς μύθους και να σας προσφέρουμε την υποστήριξη και την καθοδήγηση που χρειάζεστε.
Στον πρώτο πυλώνα το πρόγραμμα εφαρμόστηκε πιλοτικά και εθελοντικά σε 45 ειδικούς υγείας στην περιοχή της Πάτρας, συμπεριλαμβανομένων παιδιάτρων, νοσηλευτικού προσωπικού και διαιτολόγων. Εκπαιδεύτηκαν στις νέες τεχνικές συμβουλευτικής, σε 2 δίωρες συνεδρίες χρησιμοποιώντας σύγχρονο τρόπο διδασκαλίας. Στο πλαίσιο αυτό χρησιμοποιήθηκαν εργαλεία που διαμορφώθηκαν από την ομάδα του έργου και βρίσκονται στην ιστοσελίδα https://healthysmartfamilies.gr/index.php/monades-ygeias/. Στην ιστοσελίδα έχουν αναρτηθεί στοιχεία της δράσης καθώς και σημαντικές πληροφορίες σε θέματα καθημερινότητας, όπως η σωματική δραστηριότητα, ύπνος, διατροφή & μητρικό θηλασμό. Επίσης μπορείτε να ελέγξουν οι γονείς αν το παιδί τους τρέφεται μεσογειακά και να υπολογίσουν την κατάσταση βάρους του παιδιού και να βρουν και όλους τους ειδικούς που έχουν εκπαιδευτεί στη συγκεκριμένη συμβουλευτική για εξατομικευμένη βελτίωση του τρόπου ζωής παιδιού & οικογένειας, και υπάγονται στη δράση.
Στο 2ο πυλώνα που αφορά το θηλασμό που ξεκίνησε λίγο αργότερα, οι συμβουλές προσαρμόστηκαν στις συστάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για αναπτυγμένες χώρες. Δομήθηκαν 2 παρεμβάσεις: μία δια ζώσης (για γυναίκες της περιοχής) και μία διαδικτυακή για όλες τις έγκυες γυναίκες στην Ελλάδα, ώστε να υπάρξει μεγαλύτερη απήχηση Δημόσιας Υγείας.
Στη δια ζώσης παρέμβαση διαμορφώθηκε τεχνική υποστήριξη που ήδη διεξάγεται πιλοτικά από πιστοποιημένη μαία στην περιοχή στην περιοχή της Πάτρας και γίνεται εξατομικευμένα με τακτική χρονική υποστήριξη. Ήδη έχει ξεκινήσει η διαδικασία και έχουν εκπαιδευτεί 15 γυναίκες σε σύνολο 2 μήνων. Στη διαδικτυακή δράση έχουν δημιουργηθεί video τα οποία θα αναρτηθούν τη 2η εβδομάδα του Ιουλίου (έτους 2024). Τα video αυτά λαμβάνουν υπόψιν τις καταγεγραμμένες δυσκολίες που αντιμετωπίζουν πολλές γυναίκες από την αρχή και κατά τη διάρκεια του θηλασμού και δίνονται συγκεκριμένες οπτικοποιημένες τεχνικές. Τα θέματα που καλύπτονται είναι:
1. Γιατί να θηλάσω; Μύθοι, αλήθειες για έναν επιτυχημένο θηλασμό.
2. Πρέπει να προετοιμαστώ για τον θηλασμό; Πότε, πώς και γιατί;
3. Έξυπνες τεχνικές θηλασμού από την πρώτη ώρα της γέννησης ακόμα και αν έχετε γεννήσει με καισαρική.
4. Πρέπει να χρησιμοποιήσω θήλαστρο; Πότε και πώς γίνεται η διαδικασία;
5. Συνοπτικά οι δυσκολίες του θηλασμού και τρόπος αντιμετώπισης.
Το πρόγραμμα Health4EUKids και οι δύο καλές πρακτικές, που θα υλοποιηθούν και την επόμενη σχολική περίοδο σε περισσότερα σχολεία και ειδικούς συντονίζεται από την 6η ΥΠΕ και έχει την επιστημονική ευθύνη, το Εργαστήριο Υγιεινής, Τμήμα Ιατρικής, Παν/μιου Πατρών. Στο πρόγραμμα συμμετέχουν 14 ευρωπαϊκές χώρες (20 φορείς) και είναι υπό την επιστημονική επίβλεψη του Α. Βανταράκη, Καθηγητή Υγιεινής. Στην επιστημονική ομάδα του έργου συμμετέχουν η Επικ. Καθηγήτρια Διατροφικής Επιδημιολογίας & Δημόσιας Υγείας Ε. Μαγριπλή, η Παιδίατρος Δρ. Ε. Παπαχατζή, η πιστοποιημένη μαία Σ. Γιαννέλου, η υποψήφια διδάκτωρ Ν. Μυρίντζου και από την 6η ΥΠΕ ο κος Γ.Καρυδάς, η Β.Ηλιοπούλου, η Λ.Λαχανιώτη και η Κ.Πρέμτου. Στο πρόγραμμα συμμετείχαν εθελοντές ιατροί από την Παιδιατρική Κλινική του ΠΓΝΠ (Διευθυντής, Καθηγητή Γ. Δημητρίου).